El alfabeto kawésqar


A, a
(fonema /a/, variantes : central, baja, no redondeada y posterior, baja, no redondeada, junto a consonantes uvulares):

   
at
áma
qaqá
    
casa
fisga
dejar; poner

Æ, æ
anterior, baja, no redondeada (fonema /æ/):

   
æst'æs
æs
   
arriba
mi

C, c
alveopalatal africada sorda (fonema /c/):

   
cekéja
cacár
   
lobo marino común
papá

C', c'
alveopalatal eyectiva sorda (fonema /c'/):

   
c'apás
c'errásqe
   
junquillo
cuchillo

E, e
anterior, media superior, no redondeada (fonema /e/):

   
ejók
wesé
   
pelo
oveja, cordero

F, f
labiodental fricativa sorda (fonema /f/):

   
fája
af
   
fósforo(s)
enfermo, enfermedad

H, h
aspirada laríngea sorda fonema /h/:

   
har
aihiól
   
tomar, asir
hijo

I, i
anterior, alta, no redondeada (fonema /i/):

   
kimáwes
kilíta
   
mosquito
galleta

J, j
aproximante palatal (fonema /j/):

   
jekcál
jencéntar
   
ciervo, huemul
pulpo

K, k
velar oclusiva sorda (fonema /k/) (variante: aspirada):

   
kar
kájef
kepásna
kcái
jenák
   
palo
bote, chalupa, canoa
borracho
no gustar, desagradar
ser, estar

K', k'
velar eyectiva sorda (fonema /k'/):

   
k'élaf
k'ejek'éwos
k'oának
   
cuello
"chancharro" (cierto pez: Sebastodes darwini)
todo(s)

L, l
alveolar lateral sonora (fonema /l/):

   
laáks
léjes
   
frazada, manta
mirar, buscar, cazar

M, m
bilabial nasal sonora (fonema /m/)

   
mæjók
mo
   
lampazo
remar

N, n
alveolar nasal sonora (fonema /n/)

   
nesnérwa
nóus
   
helecho
nariz

O, o
posterior, alta, redondeada (fonema /o/)

   
oráse
kotéjo
   
caballo
otra vez

P, p
bilabial oclusiva sorda (fonema /p/) (variante: aspirada):

   
péjo
práxace
ápan
paks
   
fiofío (Elania albiceps chilensis)
golondrina de rabadilla negra
calor, caliente
liviano

P', p'
bilabial eyectiva sorda (fonema /p'/):

   
p'áp'e
p'árroks
   
barro
pulmones

Q, q
uvular oclusiva sorda (fonema /q/):

   
qar
awélqe
   
matar
ropa

R, r
alveolar vibrante simple sonora (fonema /r/) (variante: alveolar fricativa simple sonora relajada):

   
kejéro
rwes
-hóraras
   
rojo
pato quetro
sufijo de pasado remoto

Rr,rr
alveolar vibrante múltiple sonora (fonema /r/):

   
serrékte
tarrés
   
diente(s)
papel

S, s
alveolar fricativa sorda (fonema /s/):

   
sálta
asói
s
   
loco (molusco) (Concholepas patagonicus)
nieve
proa

T, t
alveolar oclusiva sorda (fonema /t/) (variante: aspirada):

   
tákso
tóu
at
ktæl
   
uno
otro
casa
nombre

T', t'
alveolar eyectiva sorda (fonema /t'/)

   
t'ánt'ar
t'alk'iáse
   
punta de arpón de varios dientes
amarillo

U, u
posterior, alta, redondeada (fonema /u/)

   
lul
u
   
robar

W, w
aproximante labiovelar (fonema /w/)

   
wálap
wes
   
sapo
piel, cuero

X, x
velar fricativa sorda (fonema /k/)

   
xaána
axásqe
   
helecho
achicador


Este es el Alfabeto Oficial de la Lengua Kawésqar, establecido en 1999 como parte del Proyecto de Revitalización de la Lengua Kawésqar, proyecto CONADI - Fundación Facultad de Ciencias Sociales de la Universidad de Chile (Investigadores responsables: Oscar E. Aguilera F. y José Tonko P.)
.

Este inventario de sonidos fue grabado por José Tonko Paterito (Chójar) (ver página personal)


volver